Welke belemmeringen heb je als Nederlandse moslim door de lockdown? Hoe wordt de ramadan beleefd in coronatijd? Jacob van der Blom kan hier als moslim meer over vertellen. We zochten hem op in moskee Centrum de Middenweg (Rotterdam-Bergpolder) waarvan hij de oprichter is.
Jacob van der Blom (Foto: Edwin Muller Photography)Wat is bij Centrum de Middenweg veranderd tijdens de coronasituatie?
‘Eigenlijk alles. De moskee is in essentie een plek waar je normaal samenkomt. Niet dat dit per se theologisch moet, maar als je in groepsbelang samenkomt, dan heeft het gebed meer waarde. Je benadrukt het groepsbelang. Dus het hele gemeenschappelijke aspect valt nu weg. Kijk naar de vrijdagpreek. Dan zitten hier normaal gesproken 200 tot 300 mensen. Nu is het helemaal leeg.’
Hoe reageerde jullie gemeenschap op de maatregelen waardoor je niet meer kon samenkomen in de moskee?
‘Die pasten zich heel snel aan en er was ook snel berusting. Er zijn vlak na de persconferentie van Rutte nog twee mensen voor de deur gekomen. Wij hebben onze gemeenschap ook gelijk digitaal geïnformeerd. Onze gemeenschap is ook vrij jong. De meesten zitten in de leeftijdscategorie 20-40 jaar. Ik weet wel van andere moskeeën dat daar nog wel mensen voor de deur stonden, want die hadden het niet digitaal meegekregen. Dan praat je ook over een relatief oudere groep. Je moet ook voorstellen dat deze mensen misschien al zestig jaar lang het gebed hebben gedaan in de moskee.’
Centrum de Middenweg staat bekend als een liberale moskee die niet verbonden is aan één nationaliteit of etniciteit. Zijn er wellicht bepaalde groepen die het juist makkelijker of moeilijker vinden om met de coronasituatie om te gaan?
‘Ik zie daar geen verschil in. Het is ook geen onderwerp voor discussie bij ons. De leden van onze gemeenschap zijn bijna allemaal hier geboren en ze zijn gewoon Hollands. Afkomst komt hier niet verder ter sprake.’
Jullie gemeenschap kan nu niet samenkomen in de moskee. Worden er nu dan digitale diensten verzorgd?
‘Ja, die bestonden al voor de vrijdagpreek voor de mensen die er niet bij konden zijn. Maar nu hebben we het geprofessionaliseerd. Daarnaast heeft gezondheid altijd in de islam prioriteit boven een bepaald ritueel. Gezondheid staat op één, daar is de islam heel pragmatisch in. Zo is het ook bij ons geen discussie geweest dat de vrijdagpreken niet doorgingen. Toen Rutte zei dat je nog maximaal met 30 personen bijeen mocht komen voor religieuze bijeenkomsten, hebben wij als één van de eerste moskeeën gelijk gezegd dat we met de diensten stoppen. We hebben vanaf toen de preken via een livestream via onze Facebook-pagina verzorgd.’
De gebedsruimte die een studio is geworden. De imam maakt zich klaar voor de livestream (Foto: Edwin Muller Photography)De imams houden dan hun diensten vanuit huis of vanuit jullie moskee?
‘De imams komen wel naar de moskee en de gebeden worden op de juiste tijden verricht. We hebben van de gebedsruimte een soort studio gemaakt om de imam beter in beeld te brengen. Maar een dienst verzorgen via een livestream, is ook voor de imam wennen. In plaats van naar een volle zaal kijken, staan ze nu naar een camera te kijken. Soms je zie het ook terug tijdens een uitzending, want ze kijken nog regelmatig de zaal in waar normaal gesproken de mensen bidden.’
Passen imams bij Centrum de Middenweg hun preken aan op de huidige situatie?
‘Natuurlijk. Er is veel te doen over de nieuwe regels in de maatschappij, dus daar praten de imams ook over tijdens hun gebeden. Daarnaast komt de ramadan eraan en zijn we nu aan het kijken hoe we de traditionele gebeden in de ramadan kunnen verzorgen. In dertig dagen, in dertig delen, wordt normaal gesproken de gehele koran uitgelezen met de imam. We kijken of we daar een online oplossing voor kunnen vinden met de vijf verplichte dagelijkse gebeden.’
In hoeverre wordt de ramadan verder beperkt door de huidige lockdown?
‘De iftars gaan sowieso niet door. Dit is de maaltijd na zonsondergang tijdens de ramadan. Normaal gesproken komen dagelijks dan in de moskee ongeveer 60 tot 120 man eten. Misschien is het nog een idee om hier digitaal een oplossing voor te vinden om toch het idee te hebben dat je samen eet met een webcam aan. Je eet wel allemaal op hetzelfde tijdstip en wellicht krijg je toch dan het gevoel van saamhorigheid. Maar voor de rest gaat alles gaat gewoon tijdens de Ramadan, zoals het vasten en alle andere verplichtingen.’
Zijn er echt geen andere beperkingen tijdens de ramadan?
‘Nee, je kunt alles wel individueel of met je eigen gezin doen. Het is alleen iets moois, iets extra’s, dat je het juist met elkaar doet, zoals het gebed, de iftar en het Suikerfeest. Dat maakt de ramadan wel bijzonder. Ik denk dat het voor sommige mensen wel een heftige en eenzame ramadan kan worden. De dagen worden dan best lang. De dag gaat sneller wanneer jij je dagelijkse activiteiten kan doen, naar buiten kan gaan en wanneer je bij elkaar kan komen. Dat is toch makkelijker wanneer je thuis zit en er hangt een grote klok aan de muur en dan kijk je hoe die wijzer langzaam verschuift.’
De tasjes gevuld met etenswaren die in de moskee gemaakt worden voor de islamitische voedselbank (foto: Edwin Muller Photography)Gaat Centrum de Middenweg nog een speciale activiteit organiseren tijdens de ramadan?
‘We willen talkshows houden en gasten uitnodigen. Dit gaan we ook digitaal uitzenden en dat is iets nieuws. Je kunt dan bijvoorbeeld iemand verwachten die uit de voedingsindustrie komt en meer vertelt over halalvoeding of een persoon van de islamitische begraafplaats en die daar meer over uitlegt. We hebben nu ook ruimte gecreëerd voor de islamitische voedselbank. Normaal gesproken hebben we ook leslokalen hier, maar die worden niet gebruikt door het coronavirus. Dus maken we nu in de leslokalen voedselpakketten voor hulpbehoevenden. De islamitische voedselbank zorgt ervoor met bussen dat de pakketten bij de juiste personen komt.’
Ben je naar aanleiding van dit artikel nieuwsgierig geworden naar Centrum de Middenweg? Je kunt voor vragen altijd een mail sturen naar info@idtoursrotterdam.com. Ook kun je (als niet-moslim) Centrum de Middenweg bezoeken, want de deur staat daar voor iedereen open. Wanneer de lockdown in Nederland verder wordt versoepeld, kun je natuurlijk ook meegaan met onze Multiculti Food Tour waarmee we Centrum de Middenweg altijd bezoeken.
